Bezienswaardigheid Eikendaal 6
Dit gemeentelijk monument was van oudsher gelegen aan een zandweg die liep tussen het toenmalige Looëind (later Eikendaal) en de Barrierweg. Dit verklaart de overhoekse ligging van deze boerderij. De langgevelboerderij zou gebouwd zijn in 1856. Uit onderzoek naar de ouderdom van de eiken gebinten in de boerderij is echter gebleken dat deze dateren uit 1539. Zowel de versieringen aan het gebint als de gevonden restanten van een oorspronkelijke vakwerken voorgevel, wijzen erop dat hier begin 16e eeuw een driebeukig woonstalhuis (hallehuis) heeft gestaan. Rond 1773 werd dit hallehuis naar achteren uitgebreid. In 1856 ontstond de verlenging tot een langgevelboerderij. De in verval geraakte en deels ingestorte boerderij werd in 2024 geheel gerestaureerd.
De boerderij Eikendaal 6 is een g…
Dit gemeentelijk monument was van oudsher gelegen aan een zandweg die liep tussen het toenmalige Looëind (later Eikendaal) en de Barrierweg. Dit verklaart de overhoekse ligging van deze boerderij. De langgevelboerderij zou gebouwd zijn in 1856. Uit onderzoek naar de ouderdom van de eiken gebinten in de boerderij is echter gebleken dat deze dateren uit 1539. Zowel de versieringen aan het gebint als de gevonden restanten van een oorspronkelijke vakwerken voorgevel, wijzen erop dat hier begin 16e eeuw een driebeukig woonstalhuis (hallehuis) heeft gestaan. Rond 1773 werd dit hallehuis naar achteren uitgebreid. In 1856 ontstond de verlenging tot een langgevelboerderij. De in verval geraakte en deels ingestorte boerderij werd in 2024 geheel gerestaureerd.
De boerderij Eikendaal 6 is een gemeentelijk monument. Aan de motivering van destijds wordt ontleend dat het pand van cultuurhistorische waarde werd bevonden vanwege het bouwtype, als goed voorbeeld van een tweebeukige langgevelboerderij uit het midden van de 19e eeuw, alsmede vanwege de grote gaafheid van de hoofdvorm en de detaillering. Voorts werd van waarde geacht de situering als beeldbepalend en karakteristiek onderdeel van de historische boerderijbebouwing ter plaatse, mede gelet op de erfbeplanting, de open erfinrichting en de aanwezigheid van een restant van een historische zandweg.
De boerderij in haar meest recente verschijningsvorm is van het gebruikelijke langgeveltype uit het eerste deel van de 19e eeuw. In de lengte tweebeukig, met een brede beuk aan de voorzijde en een smalle beuk aan de achterzijde. De aanvankelijk nog met pannen gedekte boerderij was oorspronkelijk geheel gedekt met stro. Het behoorde daarmee tot de laatste generatie panden met een volledig strodak. Na de Liempdse bouwverordening van 1869 was dat niet meer mogelijk.
De boerderij werd sinds 1856 nauwelijks veranderd. De potstal werd pas na 1955 vervangen door een grupstal met mestgoot. Tot 2018, het jaar waarin de laatste van de oorspronkelijke bewoners, Sjaantje van de Laar, overleed, kende het pand geen riolering, geen warmwatervoorziening, geen sanitaire voorzieningen, geen enkele vorm van isolatie en alleen een potkachel in de herd. Na vijf jaar leegstand, verval en gedeeltelijke instorting werd de boerderij in 2023 en 2024 geheel gerestaureerd, met behoud van de historische kenmerken.
In het kader van deze restauratie werd een bouwhistorisch onderzoek verricht, dat enkele geheimen heeft prijsgegeven die tot dan verborgen bleven. Zo kon pas toen dendrochronologisch onderzoek worden gedaan naar de ouderdom van de eiken gebinten. Daarvoor was aanleiding, omdat in de stal een ankerbalkgebint werd aangetroffen met een korbeelstel met een laatgotisch sleutelstuk, dat te mooi was om oorspronkelijk in een stal te zitten. Ook werden in de brandmuur restanten aangetroffen van een oorspronkelijke vakwerken voorgevel. En ook waren de gebintbalken niet aan de voorzijde in de gevel verankerd, zoals men bij een tweebeukige langgevelboerderij zou verwachten. De ankerbalk rustte aan de voor- en achterzijde op stijlen, hetgeen wees op een driebeukige oorsprong. Dendrochronologische datering van de eikenhouten gebinten op het jaar 1539, en deels op 1773, in combinatie met de ontdekking van vermelding in potlood op de minuutkaart van bebouwing op Eikendaal 6 in 1830, bevestigde de vermoedens dat er al ruim voor 1830 bebouwing ter plaatse stond. Aanvankelijk, begin 16e eeuw, zal dat een driebeukig woonstalhuis zijn geweest. Rond 1773 werden gebinten verplaatst en toegevoegd hetgeen duidt op een uitbreiding. In 1856 werd de boerderij aan de voorzijde verlengd, werden de beuken versmald en versteend en verkreeg zij de karakteristieke vorm van een langgevelboerderij.
Bij de restauratie in 2024 is die vorm behouden. De restauratie was een samenwerking van architect Sibo de Man, aannemer Joris van der Zanden (Zandenbouw), bouwhistorici Liz Dewitte, Pedro Schamp en Dick Zweers, dendrochronologisch laboratorium Pressler GmbH, de leden van de Boxtelse monumentencommissie Karlijn de Wildt, Freek van der Honing en Hein Hundertmark, tuinarchitecte Esther van der Heijden en de opdrachtgevers Jan Frans en Inge de Groot. Tezamen met de verduurzaming werd daarmee een volgend hoofdstuk aan deze historische Liempdse boerderij toegevoegd.
Bronnen
· Gemeente Boxtel, Monumentenbeschrijving Eikendaal 6, objectnr. LIE-14, datum inventarisatie 11/1998;
· Wilbert Steenbakkers, ‘Het steenen huijs met gebinte, stal ende schuren; historisch onderzoek naar boerderijen in Boxtel, Lennisheuvel en Liempde’, Pictures Publishers 2017, p. 43-50;
Liz Dewitte, ‘Bouwhistorische ontleding langgevelboerderij Eikendaal nr. 6 Liempde, met dendrochronologisch onderzoek en kleurhistorisch onderzoek’, Eindhoven, 3 oktober 2023.
Locatie
Neem alvast een kijkje
-
-
-
-
